نظريات مرحله ای رشد شخصیت:
سلام و عرض ادب به شما دوست هوشمند جزیره ذهن. مائده امین الرعایا هستم در این قسمت از جزیره ذهن، قصد دارم نظریه رشد مرتبط با دوران سالمندی را از دیدگاه روانشناسان مطرح بررسی کنم. اطلاع از این نظریه، باعث می شود که از برخی رفتارها که زمینه ساز ناامیدی در دوران سالمندی است، پیشگیری شود. همچنین مسیر را برای نحوه رفتار با سالمندان اطرافمان، روشن می سازد. در مقالات قبل، مسائل گسترده تری را در ارتباط با سالمندان مورد بررسی قرار دادیم که در صورت تمایل، می توانید به آن مراجعه نمایید.
منبع مورد بررسی ما، خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک است.
نظریه رشد سالمندی اریکسون:
نخستین نظریه پردازان شخصیت معتقد بودند که رشد تا پایان کودکی یا نوجوانی تکمیل می شود. یکی از نخستین نظریه پردازان رشد که اعلام کرد رشد و نمو شخصیت در تمام طول عمر ادامه می یابد، اریک اریکسون بود.
اریکسون معتقد بود که رشد طی یک سلسله مراحل روانی – اجتماعی پیش می رود. هر یک از این مراحل دارای تعارض خاص خودش است که این تعارض را فرد کمابیش حل میکند. اریکسون بحران آخرین دوره عمر را یکپارچگی در مقابل یأس و نامیدی قرار داد. او معتقد بود که حل مؤققیت آمیز این بحران مستلزم بازنگری زندگی و دستیابی به احساس آرامش و فرزانگی است. در واقع این احساس وقتی به فرد دست میدهد که از نحوه گذران زندگی اش زندگیش راضی باشد.
اما از کجا متوجه شویم که این بحران را به سلامت طی کرده ایم؟
برای مثال، اریکسون در نظریه رشد سالمندی اعلام نمود که وجه مشخصه حل موفقیت آمیز این بحران، این است که فرد زندگیش را به خوبی گذرانده است. در حالی که در مواردی که حل بحران مزبور با توفیق کمتری همراه باشد، فرد احساس می کند:
- زندگیش بسیار کوتاه بوده است
- انتخاب هایش عاقلانه نبوده است
- با تلخکامی احساس می کند که فرصتی برای زندگی مجدد ندارد.
تحقیقات پیرامون نظریه رشد سالمندی:
- در چندین مقاله تلاش شده است اعتبار جنبه های مختلف نظریه اریکسون بررسی شود. یکی از این مطالعات به صورت آینده نگر بر روی ۴۰۰ نفر مرد انجام شد. همچنین عالی ترین مرحله اریکسونی که هریک از این افراد به آن دست یافته بود، براساس اطلاعات حاصل از شرایط زندگی درجه بندی شد.
مثلا فردی را تصور کنید که به استقلال از خانواده پدری و خودکفایی دست یافته بود. اگر نتواند رابطه صمیمانه ای برقرار کند، عالی ترین مرحله ای که به آن دست یافته بود مرحله هویت است. نه صمیمیت.
این مطالعه نشان داد که افراد از مراحل اریکسونی طی یک ترتیب پی در پی عبور می کنند. هرچند زمان عبور از مراحل گوناگون برای افراد مختلف یکسان نیست. ضمنا این مطالعه نشان داد که مراحل اریکسونی به نحو شگفت انگیزی حالت همگانی دارد. همچنین در جوامعی با نژادها و وضعیت اقتصادی – اجتماعی مختلف، صادق است.
- یک مطالعه طولی، بر روی حدود ۵۰۰ آزمودنی از دو همگروه سنی انجام شد. این مطالعه نشان داد که همگروه (کوهورت) سنی پایین تر در زمینه یکپارچگی، نمرات بالاتری از همگروه مسن تر کسب کردند. همچنین نمرات هر دو همگروه سنی در زمینه یکپارچگی تا زمان انتهای آزمون افت چشمگیری را نشان می داد. این داده ها حاکی از آن است که تعارض یکپارچگی در مقابل یاس ممکن است در همگروه سنی پایین تر، نتیجه مطلوب تری باشد. در نتیجه این احتمال مطرح می شود که ممکن است ارزش های اجتماعی در حال تغییر اثرات منفی بر روی تلاش برای یکپارچگی داشته است.
- مطالعه دیگری نشان داد که فرزانگی که سازه ای مرتبط با یکپارچگی است، در افراد مسن بیش از سایر متغیرها (از جمله مسایل مالی، و وضعیت زندگی) با احساس رضایت از زندگی ارتباط دارد.