روش های افزایش انضباط در بین دانش آموزان دوره ي ابتدایی

در مقالات قبل، در ارتباط با علل بی نظمی دانش آموزان صحبت کردیم. کنترل دانش آموزان با توجه به ویژگی سنی آنها روز به روز دشوارتر می شود. بـسیاری از معلمان و مدیران از برخورد با مسائل انضباطی دانش آموزان احـساس نـاتوانی مـی کننـد و بـه طـورمعمول ممکن است برخورد های نامناسبی با این رفتار ها داشته باشند. در زمینه ی بی انضباطی دانش آموزان، معلمان باید پاسخگوی سوالاتی از قبیل این سوالات باشند.

• بی انضباطی چیست و چگونه میتوان انضباط را آموخت؟
• چگونه می توان از بروز رفتار هاي نا مناسـب دانـش آمـوزان کـه نظـم و انـضباط کـلاس را مختـل می کنند جلوگیري کرد؟
• علل بی انضباطی دانش آموزان کدامند؟
• چگونه میتوان این رفتارهارا کاهش داد یا از بین برد ؟

تعریف انضباط و بی انضباطی:

نظم و انضباط تعاریف متعددي دارد.

• عده ای کنترل رفتار فراگیرندگان و تسلط بر عوامل رفتـاری آنـان را انضباط می نامند.
• برخی معتقدند: نظم و انضباط شـامل هـر نـوع سـازماندهی در محـیط مدرسـه و کلاس است. به نحوی که سبب افزایش یادگیری شود.
• تعریف دیگری از انضباط عبارت است از: اعمال قواعد و مقرراتی که یادگیری را تسهیل میکند و اخلال در کـلاس را بـه حـداقل کـاهش مـیدهد.
• لوفرانسوا معتقد است: انضباط بدان دسته از اعمال معلم اطلاق میشـود کـه مـانع سـرزدن رفتارهایی از دانش آموز است که فعالیت کلاسی را مختل یا تهدید به اخلال می کند.

با وجود تعاریف بالا بی انـضباطی را مـی تـوان اینگونـه تعریـف کـرد:

انجام دادن هر عمل یا رفتار پذیرفته نشده و نا معقول توسط دانش آموز که سازماندهی مدرسه و کـلاس را مختل یا تهدید به اخلال می کند و باعث کاهش کارایی معلـم و دانـش آمـوزان شـده و معلـم را در رسیدن به هدف اصلی خود باز می دارد.

• آموزش انضباط:

انضباط را می توان از کودکی به افراد آموخت. زیرا در کودکی افراد می توانند بهتر بیاموزند و بهتر بـدان عادت کنند.

دکتر علی قائمی راه های زیر را براي نظم بخشیدن به کودکان توصیه می کند:

• آموزش ها:

یعنی باید به کودک آموزش دهیم تا در دنیای جدید بدون سردرگمی زندگی کند .

• تذکرات:

باید از انضباط برای کودک تعریف کرده و آن را لازمه ی موفقیت بدانیم.

•  تهیه مقررات:

تهیه مقررات و تنظیم آن به کودکان یک کار اساسی است و باید قـوانین منطقـی درنظر بگیریم.

• جنبه الگویی:

باید براي کودك الگو بوده و عامل و مجری نظـم باشـیم و اگـر خـود مـنظم نباشـیم انتظار نظم از کودك بیهوده است

• تنظیم برنامه :

باید سعی کنیم با برنامه اي به زندگی کودک نظم ببخشیم.

• نشان دادن آثار :

کودک را باید از فواید نظم و زیان هاي بی نظمی آگاه کنیم.

•  سپردن مسولیت:

باید مسئولیت هایی در رابطه بانظم به کودك بسپاریم براي مثـال: مـسولیت نظـم اتاق

• زمینه سازي براي عادات:

اگر بتوان رعایت نظم را بخشی از زندگی کودک کرد در آن صورت کـودک به آن عادت خواهد کرد .

پیش گیري از بی انضباطی:

پیش گیری از رفتار نا مطلوب دانش آموزان به دو دلیل مهم است:

• به دلیل عملی :

یعنی پیش گیری از بروز رفتار نامطلوب آسان تر از تغییر آن است.

• به دلیل انسانی:

یعنی معلم خود را مسئول اصلاح و بـر طـرف کـردن رفتـار نـا مطلـوب دانـش آمـوز میداند.

“کانین”، در تحقیق خود به مقایسه رفتار معلمان در کـلاس هـای دارای رفتار نامطلوب و کلاس های عادی پرداخته است. همچنین تفاوت این کلاس ها را در نحوه پاسخ گویی معلمـان به رفتارهای نامطلوب نمیدانند؛ بلکه آن را ناشی از اقدامات پیشگیرانه ی آنها میداند.

معلم باید به نکاتی که باعث قطع ارتباط در کلاس می شود و همچنین به نیازهای دانش آمـوزان توجـه کند و نباید اجازه ی گستاخی به دانش آموزان دهد و برای پیش گیری از رفتار نامطلوب دانش آموزان بـه نکات زیر توجه کند:

1. رفتارهاي بی نظم را مشخص و قوانین کلاس را مطرح کند و دانش آموزان ملـزم بـه رعایـت آن شوند.

تحقیقات مشیل وروتر نشان داده است که مدرسه اي موفق است که نظامی خوب داشته باشـد. آنها مشخصات نظام خوب را این گونه بیان کرده اند:

• تعداد قوانین مدرسـه انـدك بـوده و بـه طـور منظم اعمال می شود
• قوانین مرتبط با جامعه تحصیلی آنهاست
• مهمترین مشخصه قوانین قابلیت انعطاف آن است
• خط مشی و حدود روابط دانش آموز و شاگرد مشخص باشد
• تـصمیمات متخـذه از طرف معلم مستبدانه نباشد
• در جهت موفقیت افراد (دانش آموزان ) تدریس می شود
• مدرسـه درحرف و عمل نشان میدهد که خواهان حـل مـشکل دانـش آمـوزان اسـت
• نیازهـاي دانـش آمـوزان تشخیص داده میشود
• براي حل مشکل دانش آموزان نامنظم هسته ای متشکل ازسر معلـم، مقـام ارشد و معاون مدرسه وجود دارد.
• بطور انفرادي با افراد نا منظم برخورد کرده دلایل بی نظمی را جویا شوند .

2.دانش آموزان باید رفتار مطلوب و مورد نظر معلم را بشناسند .

3. بی توجهی به رفتار نامنظم دانش آموزان باعث میشود تا وی احساس کند که معلـم فـردی نـاکارآمد است .

4. شرط لازم براي اجرای قوانین قابل درک و فهم بودن آن برای دانش آموزان است.

5. آغاز کلاس با جذابیت و به دنبال آن دادن آزادی بیشتر به دانش آموز

6. علاقه مند کردن دانش آموز به درس با یادگیری معنادار

• نویسنده: مائده امین الرعایا

• برگرفته از کتاب: اختلال رفتاری | نیما نیک نژاد